Hoe zorgen we blijvend voor minder afval in de gemeente Groningen? Dat is de vraag van het eerste burgerberaad in Groningen. Niet ambtenaren en politici bedenken ideeën om in 2030 afvalvrij te zijn. Maar 120 inwoners die via een loting onder alle Groningers in het 'Groninger Burgerberaad Afval' gaan zitten. De gemeenteraad heeft dit woensdag 2 oktober besloten.
Om afvalvrij te worden doet de gemeente Groningen het ten opzichte van andere gemeenten goed, zegt het college van B&W. Maar zijn 'we' met het bestaande afvalbeleid ook echt afvalvrij in 2030, zoals de ambitie van Groningen is, was de vraag die sommige politieke partijen in de raad stelden. Afvalvrij betekent dat 100% van het huishoudelijke afval wordt gescheiden en hergebruikt; er wordt dan niets meer verbrand.
Afspiegeling van de samenleving
De raad nam begin 2024 een motie aan om "samen met de inwoners" te zoeken naar de beste manier om afvalvrij en om dat bij voorkeur met een burgerberaad te doen. Een burgerberaad is een groep inwoners die een goede afspiegeling van de samenleving in de gemeente vormt, die samen ideeën ontwikkelt als advies voor de gemeenteraad. Het college van B&W goot de motie in een concreet raadsvoorstel om nu ook in Groningen zo'n beraad met inwoners op te zetten.
Vertrouwen in de politiek
"We gaan iets bijzonders in Groningen doen", zei raadslid Tim van de Vendel (GroenLinks), die het initiatief voor de motie van begin dit jaar nam. "Het onderwerp afval leent zich daar goed voor." Volgens een aantal fracties is het middel van een burgerberaad ook goed voor het vertrouwen van inwoners in de politiek.
In Groningen is er nog geen ervaring met zo'n burgerberaad. Elders in Nederland is deze manier om tot beleid te komen al tientallen malen toegepast. Onder meer in Amsterdam, ook over het onderwerp afval. Het burgerberaad gaat niet op de stoel van de gemeenteraad zitten. Maar het idee is wel dat adviezen zwaarwegend zijn.
De adviezen van het burgerberaad worden in principe overgenomen in het toekomstige afvalbeleid. Wethouder Mirjam Wijnja (GroenLinks): "Er blijft aan het eind ruimte voor de raad om een bredere afweging te maken. Maar de ervaring leert dat 70 tot 80 procent van de adviezen uit burgerberaden wordt overgenomen door de gemeenteraad."
Lotingscriteria
In de plannen is een systeem opgenomen om voor voldoende representativiteit te zorgen. Eerst wordt er een zogeheten aselecte steekproef onder de inwoners waar 15.000 inwoners van 16 jaar of ouder uitkomen. Deze groep wordt gevraagd informatie te verstrekken over leeftijd, gender, postcode en soort woning (hoogbouw en laagbouw). Dat zijn ook de meest gangbare lotingscriteria bij andere burgerberaden zoals die in Amsterdam.
Het debat in de raad over het burgerberaad ging vooral over de representativiteit van de groep inwoners die uiteindelijk in het burgerberaad zitten. Wethouder Wijnja zei dat er ook goed naar representativiteit wordt gekeken als het om opleidingsniveau gaat. Al deze informatie moet in het vervolgproces van de loting ervoor zorgen dat het burgerberaad een goede afspiegeling vormt van de inwoners van de gemeente.
Vergoeding
De uiteindelijke 120 deelnemers in het burgerberaad krijgen een vergoeding van 75 euro per deelname aan een bijeenkomst, een reiskostenvergoeding en een tegemoetkoming in de kosten van kinderoppas. In totaal gaat het 'Groninger Burgerberaad Afval' 300.000 euro kosten.
De planning is dat het burgerberaad in het najaar van 2025 is afgerond om de adviezen mee te kunnen nemen in het nieuwe afvalbeleid voor de jaren vanaf 2026. De eerste bijeenkomst moet daarom begin volgend jaar beginnen om rond de zomer met de adviezen komen. "Dat vraagt voortvarendheid en tempo", aldus het college van B&W.
De fracties van VVD, Student en Stad en PVV stemden tegen.
Debat en stemmingen over 'Groninger Burgerberaad Afval' terugkijken
.